Puma Punku – Công trình đáng nể của người xưa

Tiwanaku – thành phố cổ nhất thế giới

Thành phố cổ Tiwanaku nằm ở phía đông nam hồ Titicaca, cách thủ đô La Paz của Bolivia 72 km về phía tây. Nơi đây còn lưu giữ nhiều di chỉ có niên đại hàng nghìn năm ở Nam Mỹ, và là nơi thu hút khách du lịch hàng đầu của Bolivia.

Ngược dòng thời gian, Tiwanaku lần đầu tiên được nhắc đến trong cuốn Biên niên sử đầu tiên của người Indies của nhà sử học Pedro Cieza de Leon. Khi đó thành phố đã hoang tàn. Đến năm 1549, trong lần thám hiểm sau, ông đã tìm thấy nốt phần còn lại của Tiwanaku. Căn cứ theo những dấu tích còn lại, các nhà khảo cổ cho rằng khu vực xung quanh Tiwanaku đã có người dân sinh sống từ những năm 1500 TCN. Hầu hết các nghiên cứu đều thống nhất với giả thiết, Tiwanaku phát triển trong thời gian giữa những năm 300 tới 1000 TCN. Thành phố Tiwanaku trở thành trung tâm chính trị, tôn giáo của một đế chế hùng mạnh kéo dài 500 năm. Đến năm 1945, nhà khoa học Arthur Posnansky đã sử dụng kỹ thuật thiên văn, ước tính Tiwanaku có 15.000 năm tuổi. Tuy nhiên cũng có một số người không tin tưởng vào độ chính xác của kỹ thuật tính toán này.

Mặc dù vậy, hầu hết các nhà khoa học, khảo cổ học và lịch sử đều thống nhất cho rằng Tiwanaku là thành phố cổ nhất thế giới. Thành phố này còn tồn tại trước cả thời gian xuất hiện hồ Titicaca huyền thoại. Có tài liệu cho rằng, một trận lụt lớn từ cách đây hàng chục nghìn năm đã nhấn chìm cả thành phố trong biển nước, hình thành hồ Titicaca ngày nay. Điều này có chính xác không thì chưa biết, nhưng có một sự thật đó là sau hàng nghìn năm, lượng nước của hồ Titicaca đã cạn dần. Từ đây phát lộ những dấu tích quan trọng của một thành phố cổ  từng tồn tại.  Sự thống trị của Tiwanaku bắt đầu suy giảm trong thế kỷ thứ 11, và sụp đổ hoàn toàn vào thế kỷ 12. Đến ngày nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra câu trả lời vì sao đế chế này sụp đổ. nhưng có một điều mà các nhà khoa học tin rằng Tiwanaku từng là thủ đô, trung tâm tôn giáo, chính trị của một đế chế hùng mạnh kéo dài 500 năm. Trong các di chỉ khảo cổ còn hiện hữu, ấn tượng nhất là vòng thành bao quanh ngôi đền trung tâm Kalasasaya bề thế, làm từ đá bằng đá sa thạch đỏ nặng tới 130 tấn. Các nhà khoa học đau đầu để tìm ra câu trả lời vì sao người xưa có thể vận chuyển khối đá khổng lồ từ mỏ cách đấy hơn 10 km. Rải rác là các kiến trúc được chạm trổ tinh vi từ những khối đá xanh Andesit có nguồn gốc từ bán đảo Copacabana nằm bên hồ Titicaca. Một giả thuyết cho rằng những viên đá Andesit khổng lồ nặng hơn 40 tấn này đã được vận chuyển khoảng 90 km qua hồ Titicaca bằng thuyền sậy, sau đó kéo thêm 10 km đến Tiwanaku. Ngày nay, Tiwanaku còn là nơi để người dân Bolivia hành hương, tưởng nhớ đến tổ tiên và là địa điểm tổ chức các lễ hội tôn giáo lớn.

Puma Punku

Cách Tinawaku vài trăm mét là khu phế tích độc nhất vô nhị Puma Punku. Có ý kiến cho rằng đây là khu vực đền thờ và đài tưởng niệm của người Inca cổ xưa kia.

Yếu tố thu hút và làm ngỡ ngàng du khách của công trình này là những phiến đá khổng lồ được điêu khắc tinh vi, vuông góc, bề mặt nhẵn mịn như những thanh gỗ lớn được bào kỹ lưỡng. Các di chỉ có từ  năm 536-600 này được tạo thành từ đá granite và đá diorite có độ cứng chỉ thua kim cương. Nếu quan sát kỹ những phiến đá, du khách có thể bắt gặp một số khối cấu trúc đá rất phức tạp, như thể chúng được tạo ra bởi máy móc hoặc thậm chí là thiết bị cắt bằng laser. Nhiều tảng đá với các đường hoa văn thẳng tắp, độ sâu đồng đều tuyệt đối và được đặt khít vào nhau như một một khối đá liền. Các nhà nghiên cứu chưa hiểu vì sao có thể có những tác phẩm chính xác trên một quy mô lớn như vậy.

Puma Punku nằm ở độ cao khoảng 4.000 mét so với mực nước biển, cây cối khó có thể phát triển để chế tạo thành những con lăn bằng gỗ. Còn mỏ đá nằm cách xa hàng trăm km. Như vậy, việc di chuyển những phiến đá nặng hàng trăm tấn đến khu vực này là điều không tưởng vào thời đó. Nhiều người tin vào giả thuyết người ngoài hành tinh với các kỹ thuật tiên tiến đã tạo ra những công trình đồ sộ này, hay chí ít là họ tư vấn cho người dân bản địa xây dựng. Các nhà nghiên cứu về xây dựng còn cho rằng, xét về độ phức tạp và đòi hỏi kỹ thuật cao của công trình, các kim tự tháp ở Ai Cập cổ đại quá đơn giản so với phế tích ở Puma Punku. Nói cách khác, sự độc đáo của Puma Punku không kém so với những công trình của người Inca ở Machu Picchu mà vẫn còn tồn tại khá nhiều ở Peru.

Với những bí ẩn chưa có lời giải đáp, Tiwanaku và Puma Punku vẫn là điểm thu hút sự tò mò của khách du lịch khi muốn tìm hiểu những nền văn minh cổ xưa ở Bolivia và cả vùng Nam Mỹ. Năm 2000, khu phức hợp Tinawaku được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Để đến Tinawaku và Puma Punku, bạn có thể đặt tour tham quan trong vòng một ngày từ các công ty du lịch ở thủ đô La Paz. Bạn nên yêu cầu một hướng dẫn viên địa phương để giới thiệu văn hóa, phong tục tập quán cũng như chi tiết về các công trình xây dựng ở đây.

Nguồn: news.zing.vn